สวัสดีค่ะ ปัจจุบันเราใช้ถ้วย จาน ใส่อาหารกันแบบไหนคะ เพื่อนๆ ถ้วยจานเซรามิคลายสวยๆ จะช่วยทำให้อาหารจะดูน่ากินมากขึ้นจริงๆนะ มีให้เลือกหลายสีหลายลายมากๆ จริงๆนะ ซื้อมาประดับครัว มีหลายขนาดทั้งจานแบบเล็กๆ จานใหญ่แบบใส่ผลไม้ไว้เสิร์ฟ หรือวางบนโต๊ะสวยๆ
วิธีปั้นเซรามิกแฮนด์เมด
ชุดจานชามเซรามิคบางลาย สวยจนไม่กล้าใช้เลย หรือแอบเอาออกมาใช้ในวันพิเศษเท่านั้น แบบว่ากลัวลายจะลอกและเก่า หาซื้อได้ทั่วไปตามห้าง ตลาดนัด จานเซรามิค ราคาถูก หรือแม้แต่จานกระเบื้องเซรามิคมีทั้งแบบชุดจานเซรามิกวาดมือสไตล์ญี่ปุ่น,จานอาหารเช้าทรงสี่เหลี่ยมมีหูจับสำหรับทานเมื่อเช้าหนึ่งคน ชามมีหูจับ
เราเองก็ไม่แน่ใจว่าแหล่งขายส่งจานเซรามิคมีที่ไหนบ้าง? ถ้าเจอแหล่งขายจานเซรามิกราคาถูก ที่น่าสนใจ ให้ซื้อตามร้าน เราจะรีบมาอัพเดทให้เพื่อนๆ ได้รู้กันนะคะ แต่ตอนนี้เข้าไปส่องดูในร้านออนไลน์ไปพลางๆ กันก่อนนะคะ สามารถสั่งซื้อได้ในร้านค้าออนไลน์ ลาซาด้า ช้อปปี้ มีขายอยู่เยอะมากเลย
เคยสงสัยกันมั้ยคะ? จานชามเซรามิก เค้าทำกันยังไง? เราไปเจอบทความการปั้นเซรามิก ก็เลยเอามาให้ดูว่าจานชาย ถ้วยเซรามิกมีขั้นตอนการปั้นแบบไหน? ใช้จินตนาการล้วนๆ คิดแล้วก็น่าสนุกดีเนอะ
ในปัจจุบันธุรกิจงานหัตถกรรมทำมือ (Handmade, แฮนด์เมด) กำลังได้รับความสนใจ และได้ผลตอบรับดีเป็นอย่างมาก สินค้าแฮนด์เมด คือ สินค้าที่ทำด้วยมือ โดยไม่ผ่านกระบวนการผลิตที่ทันสมัย จึงมีเอกลักษณ์ เป็นชิ้นเดียวในโลก โดดเด่น และไม่เหมือนใคร
อยู่ที่จินตนาการของช่างฝีมือ อาจมีการสร้างเรื่องราวให้กับผลิตภัณฑ์ สินค้าแต่ละชิ้นจึงมีความแตกต่างกันถึงแม้ว่าจะมีวิธีในการผลิตที่เหมือนกันก็ตามโดยผู้ที่สนใจสินค้าแฮนด์เมด จะมีความเข้าใจในคุณค่าของตัวสินค้าอย่างแท้จริง ส่งผลต่อมูลค่าของสินค้า ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะปัจจุบัน มีการจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ (Workshop)
ตามแหล่งศูนย์การเรียนรู้ต่างๆ ทำให้ผู้ซื้อสามารถเข้าถึงกระบวนการ ตลอดจนวิธีการผลิตที่ต้องทุ่มเททั้งแรงกายและแรงใจ กว่าจะสร้างชิ้นงานขึ้นมาได้ชิ้นหนึ่ง และหนึ่งในงานแฮนด์เมดที่ได้รับความนิยม จนกลายมาเป็นธุรกิจให้เราเห็นกันมากขึ้นก็คือ งานปั้นเซรามิกแฮนด์เมด นั่นเอง
การเริ่มต้นการทำธุรกิจเซรามิกแฮนด์เมด สิ่งสำคัญ คือ ต้องทราบรูปแบบของผลิตภัณฑ์ที่สนใจ ก่อนทดลองลงมือทำจริง ว่าวิธีไหนที่เหมาะกับเรา
สำหรับการขึ้นรูปเซรามิกแฮนด์เมด สามารถขึ้นรูปได้หลากหลายวิธี ได้แก่
- การปั้นอิสระ
- การใช้แป้นหมุน
- การหล่อแบบ
โดยแต่ละวิธีจะมีขั้นตอนที่แตกต่างกันการปั้นอิสระ เป็นวิธีขึ้นรูปที่อิสระที่สุด มีอยู่ 3 วิธี คือ
1) การบีบ โดยเริ่มต้นจากตรงกลาง และค่อยบีบขยายขึ้นรูปไปเรื่อยๆ ตามรูปทรงภาชนะที่ต้องการ
2) การขด โดยนำดินมาคลึงให้เป็นเส้นยาวๆ และขดขึ้นไปเรื่อยๆ เหมาะสำหรับชิ้นงานที่ต้องการความสูง เช่น แจกัน
3) การรีดให้เป็นแผ่น โดยใช้ไม้กลิ้งแป้งมากลิ้งไปกลิ้งมา ให้ได้ความหนาที่สม่ำเสมอ จากนั้นจึงหารูปทรงที่ต้องการ เช่น จาน ก้นหม้อ มาทาบลงไปบนแผ่นดิน และตัดตามขนาดที่ต้องการ
โดยวิธีการปั้นมือทั้ง 3 รูปแบบ จะเกิดการทิ้งร่องรอยจากมือเราไว้บนชิ้นงาน เป็นการบอกเล่าเรื่องราวระหว่างคนปั้นกับชิ้นงาน ซึ่งเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของการปั้นเซรามิก
การปั้นอิสระนับเป็นอีกหนึ่งวิธีที่นิยมใช้ขึ้นรูปผลิตภัณฑ์เซรามิกในปัจจุบัน
การใช้แป้นหมุน การขึ้นรูปด้วยวิธีนี้ เนื้อดินที่ใช้ต้องมีความละเอียด และมีความเหนียวมาก อาศัยหลักการนำแรงที่ได้จากแรงเหวี่ยงจากศูนย์กลางของแป้นหมุน ตามทิศทางทวนเข็มนาฬิกา หรือตามเข็มนาฬิกา ช่วยในการดึงดินขึ้นรูปเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีรูปแบบตามต้องการ
ซึ่งความเร็วของแป้นหมุนเป็นสิ่งสำคัญเพราะสามารถช่วยกำหนดรูปแบบ และขนาดของผลิตภัณฑ์ได้ โดยเมื่อความเร็วรอบของแป้นหมุนช้า จะได้ผลิตภัณฑ์ที่มีขนาดใหญ่แต่ถ้าความเร็วรอบของแป้นหมุนเร็ว จะขึ้นรูปได้เฉพาะผลิตภัณฑ์ที่มีขนาดเล็กเท่านั้นข้อดีของวิธีนี้ คือ ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีรูปทรงสมมาตร
การหล่อแบบ วิธีนี้ต้องทำการปั้นต้นแบบขึ้นมาก่อน จากนั้นจึงทำแบบพิมพ์ โดยนำปูนปลาสเตอร์มาเทรอบต้นแบบให้ท่วม และทิ้งไว้ให้แข็งตัว หลังจากนั้นนำต้นแบบออกจากแบบพิมพ์ เมื่อได้แบบพิมพ์แล้ว ให้ทำการเทน้ำดินลงไปในแบบพิมพ์ ซึ่งน้ำดินที่ใช้ต้องมีสมบัติไหลตัวได้ดี แบบพิมพ์ที่เป็นปูนปลาสเตอร์ จะทำ
หน้าที่ช่วยดูดน้ำในชั้นดิน ทำให้ชั้นดินค่อยๆ แห้ง และหนาขึ้นเรื่อยๆ เมื่อได้ระดับความหนาของชิ้นงานตามต้องการแล้ว เทน้ำดินออก และคว่ำแบบพิมพ์ลง จากนั้นทิ้งชิ้นงานไว้ในแบบพิมพ์จนแห้ง เมื่อดินแห้งแล้ว จึงแกะชิ้นงานออกจากแบบพิมพ์ โดยวิธีการนี้จะได้ชิ้นงานที่มีพื้นผิวค่อนข้างเรียบ และสามารถใช้กับรูปแบบชิ้นงานที่ซับซ้อนได้
การขึ้นรูปแต่ละวิธีนั้น จะต้องมีการเลือกดินที่ใช้ในการขึ้นรูปให้เหมาะสม เช่น ดินเหนียวเหมาะสำหรับการขึ้นรูปโดยการปั้นอิสระ และการใช้แป้นหมุน ส่วนน้ำดินเหมาะสำหรับการขึ้นรูปด้วยการหล่อแบบปัจจุบันมีเนื้อดินสำเร็จรูปพร้อมใช้งานจำหน่าย
สำหรับการขึ้นรูปแต่ละวิธีโดยเฉพาะ ทำให้สะดวกต่อการนำมาใช้ทำงานแฮนด์เมด เมื่อเลือกชนิดของดินได้แล้ว ขั้นตอนต่อไป คือ การนวดดิน ขั้นตอนนี้เป็นการช่วยให้ส่วนผสมในเนื้อดินเข้ากัน ช่วยไล่ฟองอากาศ และช่วยลดความเสียหายระหว่างการเผา
เนื่องจากความร้อนจากการเผาทำให้เกิดการขยายตัวของอากาศ อาจทำให้ชิ้นงานเกิดการระเบิดได้โดยภายหลังการเผาดินแต่ละชนิดจะให้สีของผลิตภัณฑ์ที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบและแร่ธาตุของดินนั้นๆ เช่น ดินแดง เมื่อนำมาใช้ขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ ภายหลังการเผาจะได้สีของผลิตภัณฑ์เป็นสีออกแดงส้ม เนื่องจากในดินเองมีแร่เหล็กเป็นองค์ประกอบอยู่ในเนื้อดินสูง
ขั้นตอนสุดท้ายของการผลิตเซรามิกแฮนด์เมด คือ การเผา การเผาเซรามิก แบ่งเป็น 2 ขั้น คือ ขั้นแรกเรียกว่าการเผาดิบ เป็นการนำชิ้นงานที่ขึ้นรูปเสร็จเรียบร้อยแล้ว ไปเผาที่อุณหภูมิประมาณ 800 องศาเซลเซียส ซึ่งหลังจากการเผาแล้ว
ผลิตภัณฑ์จะมีความแข็งแรงระดับหนึ่ง สามารถหยิบและทำการเคลื่อนย้ายได้ แต่น้ำยังสามารถซึมผ่านได้ และขั้นต่อมาเรียกว่าการเผาเคลือบ เป็นการนำผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการเผาดิบแล้วมาตกแต่งลวดลาย และชุบด้วยน้ำเคลือบ แล้วจึงนำไปเผาที่อุณหภูมิ 1200 – 1250 องศาเซลเซียสผลิตภัณฑ์ที่ได้มีความแข็งแรง น้ำไม่สามารถซึมผ่านได้
ผลิตภัณฑ์เสร็จสมบูรณ์ มีความสวยงาม และสามารถนำไปใช้งานได้สำหรับการคิดราคาจำหน่ายของผลิตภัณฑ์ เนื่องจากเป็นงานแฮนด์เมด การคิดราคาแต่ละชิ้นจึงมีความแตกต่างกันออกไป โดยดูจากระยะเวลาในการทำ เทคนิคในการผลิต ต้นทุนวัตถุดิบ และสามารถสรุปออกมาเป็นสูตรในการคำนวณราคา ดังนี้ ราคา = ต้นทุนด้านวัตถุดิบ + ต้นทุนด้านเวลา + ค่าฝีมือ รวมถึงความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบ
ตัวอย่าง ร้านที่เปิดให้ทำกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ (Workshop) และจำหน่ายเซรามิกแฮนด์เมดนั้น แต่ละที่จะมีลักษณะของผลิตภัณฑ์และการสร้างเรื่องราวบนผลิตภัณฑ์ที่แตกต่างกัน จึงเห็นได้ว่าการสร้างเซรามิกแฮนด์แมดนั้น
เป็นธุรกิจที่ต้องอาศัยความคิดสร้างสรรค์เป็นปัจจัยสำคัญ และต้องเกิดขึ้นจากความหลงใหล ความรักของผู้ทำ การที่สินค้าจะเป็นที่รู้จัก ต้องมีการประชาสัมพันธ์สินค้า เพื่อเป็นการส่งข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าไปถึงกลุ่มลูกค้า และต้องมีการหาช่องทางในการจำหน่ายใหม่ๆ อยู่เสมอ เช่น การนำไปจำหน่าย ในงานแสดงสินค้า และการจำหน่ายทางออนไลน์ เพื่อพัฒนาธุรกิจเล็กๆ ให้กลายเป็นธุรกิจที่ยั่งยืน
กลุ่มผลิตภัณฑ์เซรามิกดั้งเดิม สำนักเทคโนโลยีชุมชน กรมวิทยาศาสตร์บริการ มีความพร้อมในการให้คำปรึกษา และถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตเซรามิกชนิดต่างๆ ให้แก่กลุ่มผู้ประกอบการที่สนใจในการสร้างธุรกิจเซรามิกแฮนด์เมด
การให้ความรู้ในเรื่องต่างๆ เช่น การเลือกใช้ดินให้เหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ เทคนิคกระบวนการผลิตเซรามิก รวมถึงการแก้ปัญหาและการพัฒนานวัตกรรม ผ่านกระบวนการวิจัยและวิเคราะห์ทดสอบ ในรูปแบบของการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ และกลไกโครงการคูปองวิทย์เพื่อโอทอป ซึ่งสามารถติดต่อได้ที่ กลุ่มผลิตภัณฑ์เซรามิกดั้งเดิม สำนักเทคโนโลยีชุมชน กรมวิทยาศาสตร์บริการ เบอร์โทรศัพท์ 0-2201-7410