เนื้อหาข้อมูลพันธุ์ไม้ 'จั๋งภูพาน'
- จั๋งภูพาน คืออะไร
- ชื่อไทย, ชื่อพื้นเมือง (ชื่อท้องถิ่น)
- ประโยชน์และสรรพคุณ
- ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
- ชื่อวิทยาศาสตร์
- อนุกรมวิธานพืช (Plant Taxonomy)
- ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
- ออกดอกเดือนไหน
- นิเวศวิทยา ถิ่นอาศัย
- การกระจายพันธุ์
จั๋งภูพาน คืออะไร
จั๋งภูพาน คือพันธุ์ไม้ไทยชนิดหนึ่งซึ่งเป็นพืชพื้นเมืองที่มีถิ่นกำเนิดตามธรรมชาติและกระจายพันธุ์อยู่ในประเทศไทย ถูกจัดอยู่ในกลุ่มพืชดอก (Flowering plants) หรือ Angiosperms ซึ่งเป็นกลุ่มของพืชที่มีดอก มีรังไข่ และมีส่วนที่เรียกว่าออวุล (Ovule) เมื่อเกิดการปฏิสนธิ ออวุลจะเจริญไปเป็นเมล็ด และรังไข่ก็จะเจริญไปเป็นผล (Fruit) เพื่อห่อหุ้มเมล็ดนั้นไว้สำหรับการขยายพันธุ์พืชด้วยเมล็ดพันธุ์ต่อไป
ชื่อไทย, ชื่อพื้นเมือง (ชื่อท้องถิ่น)
พันธุ์ไม้ไทยชนิดนี้ นอกจากมีชื่อไทยว่า 'จั๋งภูพาน' แล้วยังมีชื่ออื่นที่เป็นชื่อพื้นเมือง (vernacular name) หรือ ชื่อท้องถิ่น (local name) ซึ่งเรียกชื่อแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่นอีก เช่น จั๋ง, สาน, สัง เป็นต้น.
ประโยชน์และสรรพคุณ
การใช้ประโยชน์ของจั๋งภูพาน ยอดอ่อนเนื้อในสีขาวมีรสมันปนขมฝาด กินได้คล้ายยอดหวาย, ลำต้นมีเนื้อไม้ที่เหนียวและแข็งแรง สามารถใช้ทำตะเกียบ หูหิ้วตะกร้า และไม้เท้าได้, ปลูกเป็นไม้ใบประดับได้เช่นเดียวกับต้นจั๋งญี่ปุ่น
ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
ชื่อสามัญ (Common name) ของ จั๋งภูพาน ภาษาอังกฤษ ว่า Bamboo Palm, Lady Palm, Miniature Fan Palm..
ชื่อวิทยาศาสตร์
จั๋งภูพาน ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Rhapis laosensis Becc. เป็นพันธุ์ไม้ไทยในสกุล Rhapis โดยถูกจัดอยู่ในวงศ์ Arecaceae ซึ่งเป็นวงศ์พืชในอันดับ Arecales.
คำระบุชนิด laosensis เป็นภาษาลาติน มาจากภาษาอังกฤษคำว่า Laos โดยการตั้งชื่อพืชชนิดนี้เพื่อ เป็นเกียรติแก่ประเทศลาวที่พบตัวอย่างพืชชนิดนี้เป็นครั้งแรก
อนุกรมวิธานพืช (Plant Taxonomy)
- อาณาจักร (Kingdom) : Plantae
- ไฟลัม (Phylum) : Streptophyta
- ชั้น (Class) : Equisetopsida
- ชั้นย่อย (Subclass) : Magnoliidae
- อันดับ (Order) : Arecales
- วงศ์ (Family) : Arecaceae
- สกุล (Genus) : Rhapis
- ชนิด (Species) : Rhapis laosensis
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
จั๋งภูพาน มีลักษณะวิสัยเป็นปาล์มกอ สูง 0.5-2.5 ม. แตกกอห่าง ๆ มีลำต้นทอดเลื้อยอยู่ใต้ดิน ลำต้นเหนือดิน ตั้งตรง มีกาบใบและรกติดคงทน เส้นผ่านศูนย์กลางรวมกาบใบ 1-1.5 ซม.
ใบประกอบแบบฝ่ามือ รูปครึ่งวงกลม ใบย่อยมี 2-5 ใบ เชื่อมติดกันเล็กน้อยที่โคน รูปขอบขนานแกมรูปรี กว้าง 1.8-5 ซม. ยาว 15-25 ซม.
มีจุดเด่นตรง แผ่นใบโค้งคว่ำลงชัดเจน ก้านใบยาว 15-30 ซม. ที่ขอบกาบใบมีรกเป็นร่างแหตาถี่สีน้ำตาลเข้ม หุ้มรอบกาบใบ และลำต้นหนาแน่น
ช่อดอกแบบแยกแขนง ตั้งขึ้น ออกตามซอกกาบใบใกล้ยอด มี 3 ช่อต่อต้น ยาวถึง 35 ซม. ก้านช่อดอกยาวถึง 25 ซม.
ผลแบบเมล็ดเดี่ยวแข็ง รูปไข่แกมรูปทรงรี กว้าง 0.8-1.2 ซม.
ออกดอกเดือนไหน
ดอกจั๋งภูพาน ออกดอกเดือนพฤษภาคม - ตุลาคม ติดผลเดือนตุลาคม - ธันวาคม
นิเวศวิทยา ถิ่นอาศัย
ถิ่นอาศัยของต้นจั๋งภูพาน พบขึ้นตามที่มีแสงรำไรและใกล้ลำห้วย ในป่าดิบแล้ง บนพื้นที่ภูเขาหินทรายหรือหินปูน ที่ความสูงจาก ระดับน้ำทะเล 200-600 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของต้นจั๋งภูพาน เป็นพืชถิ่นเดียวระดับภูมิภาค (Regional endemic) บริเวณตอนกลางของภูมิภาคอินโดจีน ประเทศไทยพบตามเทือกเขาภูพาน ภูวัว และภูลังกา
ในประเทศลาวพบตั้งแต่แขวงไซยะบุรี เวียงจันทน์ เชียงขวาง บอลิคำไซ คำม่วน และสะหวันนะเขต และพบในประเทศเวียดนามตอนกลางเขตติดต่อกับลาวอีกด้วย