เนื้อหาข้อมูล "พรรณรายภูวัว"
- พรรณรายภูวัว คืออะไร
- ชื่อวิทยาศาสตร์
- ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
- ออกดอกช่วงเดือนไหน?
- การกระจายพันธุ์และนิเวศวิทยา
พรรณรายภูวัว คืออะไร
พรรณรายภูวัว เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย ที่มีชื่อไทยเป็นชื่อทางการว่า "พรรณรายภูวัว" (อ้างอิงตามหนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ยังมีชื่ออื่นที่เรียกแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น อีกหลายชื่อ เช่น หางไหลภูวัว
ชื่อวิทยาศาสตร์
พรรณรายภูวัว มีชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Millettia phuwuaensis Mattapha & Suddee อยู่ในสกุล Millettia วงศ์ Fabaceae คำระบุชนิด "phuwuaensis" ตั้งตามชื่อเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว ซึ่งเป็นสถานที่เก็บตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ
พรรณรายภูวัว; ภาพโดย T. Phuthai, กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้.
จากการสำรวจและเก็บข้อมูลภาคสนามโดยกลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ ดร.สมราน สุดดี และคณะ ร่วมกับ ดร.สไว มัฐผา นักพฤกษศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญพืชวงศ์ถั่วจากมหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ค้นพบ "พรรณรายภูวัว" พืชชนิดใหม่ของโลก ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Thai Forest Bulletin (Botany) เล่มที่ 47(2) หน้า 171-183 ค.ศ. 2019 ตัวอย่างผลพรรณไม้ต้นแบบหมายเลข Mattapha, Suddee & BKF staff 1127 เก็บจากเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว จังหวัดบึงกาฬ เมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2015
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
พรรณรายภูวัว มีลักษณะเป็นไม้เถาเนื้อแข็ง กิ่งอ่อนมีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาลปกคลุมหนาแน่น ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน ใบย่อย 5-7 ใบ เรียงตรงข้าม รูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 3-7 ซม. ยาว 8-22 ซม. เส้นแขนงใบข้างละ 10-18 เส้น
ดอกพรรณรายภูวัว
ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกเป็นกระจุกตามซอกใบหรือตามกิ่งแก่ที่ใบหลุดร่วง กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมกันเป็นรูปถ้วย ด้านนอกมีขนสีน้ำตาลแดง ปลายหลอดแยกเป็น 5 แฉก
กลีบดอกดอกชมพูอมสีม่วง มี 5 กลีบ แยกกัน กลีบกลางรูปไข่กลับแคบ ๆ ยาว 1.4-1.5 ซม. ด้านนอกมีแถบตามยาวสีแดงอมน้ำตาล กลีบคู่ข้างและกลีบคู่ล่างรูปขอบขนานแกมรูปเคียว ยาวประมาณ 1 ซม.
เกสรเพศผู้คล้ายเชื่อมติดกลุ่มเดียว ส่วนโคนเกลี้ยง หลอดเกสรเพศผู้ ยาว 9-10 มม. จานฐานดอกรูปหลอด รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มีขนสั้นนุ่ม ก้านยอดเกสรเพศเมียมีขนที่ส่วนโคน
ผลเป็นฝัก รูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปไข่กลับ แบน กว้าง 2-2.5 ซม. ยาว 4-5 ซม. มีขนสีน้ำตาลหนาแน่น เมล็ดมี 1-2 เมล็ด ค่อนข้างกลม แบน
ออกดอกช่วงเดือนไหน?
พรรณรายภูวัว ออกดอกช่วงเดือน ตุลาคม-พฤศจิกายน เป็นผลเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์
การกระจายพันธุ์และนิเวศวิทยา
การกระจายพันธุ์ของพรรณรายภูวัว เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย พบที่จังหวัดบึงกาฬ ตามที่เปิดโล่งชายป่าผสมผลัดใบ ที่สูงจากระดับทะเลปานกลางประมาณ 300 ม.