จำปา, จำปาลาว, จำปาขอม, จำปาย ในภาษาลาว หรือที่ชาวไทยเรียกว่า "ลั่นทม" มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Plumeria rubra L. อยู่ในวงศ์ตีนเป็ด (Apocynaceae) เป็นไม้ต้น สูงได้ถึง 8 เมตร ผลัดหรือไม่ผลัดใบ แตกกิ่งต่ำเป็นพุ่มคล้ายร่ม
ลำต้นและกิ่งอวบน้ำ มียางสีขาวขุ่น ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรี ปลายใบและโคนใบ แหลม แผ่นใบมีขนสั้นเล็กน้อยหรือเกลี้ยง ขนาดใบกว้าง 6-8 เซนติเมตร ยาว 15-30 เซนติเมตร
ช่อดอกแบบ ช่อกระจุกแยกแขนง คล้ายรูปร่ม ออกที่ปลายกิ่ง ดอกสีขาว สีเหลือง สีม่วง สีชมพู หรือสีแดง ดอกมีกลิ่นหอม ตลอดทั้งวัน ออกดอกตลอดปี ผลติดเป็นฝักคู่ รูปทรงกระบอก เมื่อแก่จะแห้งและแตกแนวเดียว
จำปา ไม้มงคล
จำปา เป็นไม้มงคลที่ใช้ในพิธีสำคัญต่างๆ ของคนลาวมาช้านาน นิยมปลูกตามวัด และสถานที่ที่สำคัญ ต่างๆ ใช้ดอกผสมในน้ำมนต์ใช้ในพิธีทางศาสนา เช่น พิธีสรงน้ำพระพุทธรูปในวันสงกรานต์ ใช้บูชาพระและ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ
ประวัติ ความเป็นมา
จำปาอยู่คู่แผ่นดินและวัฒนธรรมลาวมาหลายศตวรรษแล้ว วัดเก่าแก่หลายแห่งโดยเฉพาะที่ปราสาท วัดพู แขวงจำปาสัก และหลวงพระบาง ก็มีต้นจำปาอายุหลายร้อยปีขึ้นอยู่
ตราสัญลักษณ์ในงานสำคัญ เช่น ในโอกาสที่นครหลวงเวียงจันทน์ครบรอบ 450 ปี การประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียนครั้งที่ 10 การประชุม ผู้นำเอเชีย-ยุโรป (ASEM) ครั้งที่ 9 การแข่งขันกีฬามหาวิทยาลัยอาเซียนครั้งที่ 16 และในโอกาส 60 ปี ความสัมพันธ์ทางการทูตไทย-ลาว ก็มีดอกจำปาเป็นส่วนสำคัญในสัญลักษณ์เหล่านั้น
รวมทั้งสายการบินลาว ก็ใช้ดอกจำปาเป็นสัญลักษณ์เช่นกัน เพลงจำปาเมืองลาว ที่แต่งโดยท่านอุตะมะ จุลามะนี ในปี ค.ศ. 1942 นับเป็นเพลงที่ร้อยดวงใจชาวลาว ให้มีความผูกพันกับดอกจำปามากยิ่งขึ้น
ประโยชน์และสรรพคุณ
นอกจากจำปาจะมีดอกดก ดอกมีกลิ่นหอม และสวยงามแล้ว จำปายังเป็นพืชสมุนไพรอีกด้วย รากใช้เป็นยาถ่าย รักษาโรคหนองใน เปลือกแก้ไข้ ขับระตู แก้ปวดฟัน แก่นช่วยขับเสมหะและโลหิต แก้โรคผิวหนัง น้ำยางแก้ไขข้ออักเสบหรือเป็นยาถ่าย ใบรักษาโรคหืดและบาดทะยัก
วิธีขยายพันธุ์
จำปาขยายพันธุ์ได้ง่าย โดยการปักชำกิ่งหรือเพาะเมล็ด เป็นพืชทนแล้ง ออกดอกตลอดปี จึงเหมาะที่จะปลูกเป็นไม้ประดับริมถนน วัด สวนสาธารณะ สถานที่ราชการ และบ้านเรือน