เนื้อหาข้อมูลพันธุ์ไม้ 'สำเภางาม'
- สำเภางาม คืออะไร
- ชื่อไทย, ชื่อพื้นเมือง (ชื่อท้องถิ่น)
- การค้นพบ ความหมายของชื่อ
- ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
- ชื่อวิทยาศาสตร์
- อนุกรมวิธานพืช (Plant Taxonomy)
- ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
- ออกดอกเดือนไหน
- นิเวศวิทยา ถิ่นอาศัย
สำเภางาม คืออะไร
สำเภางาม คือพันธุ์ไม้ไทยชนิดหนึ่งซึ่งเป็นพืชพื้นเมืองที่มีถิ่นกำเนิดตามธรรมชาติและกระจายพันธุ์อยู่ในประเทศไทย ถูกจัดอยู่ในกลุ่มพืชดอก (Flowering plants) หรือ Angiosperms ซึ่งเป็นกลุ่มของพืชที่มีดอก มีรังไข่ และมีส่วนที่เรียกว่าออวุล (Ovule) เมื่อเกิดการปฏิสนธิ ออวุลจะเจริญไปเป็นเมล็ด และรังไข่ก็จะเจริญไปเป็นผล (Fruit) เพื่อห่อหุ้มเมล็ดนั้นไว้สำหรับการขยายพันธุ์พืชด้วยเมล็ดพันธุ์ต่อไป
ชื่อไทย, ชื่อพื้นเมือง (ชื่อท้องถิ่น)
พันธุ์ไม้ไทยชนิดนี้ นอกจากมีชื่อไทยว่า 'สำเภางาม' แล้วยังมีชื่ออื่นที่เป็นชื่อพื้นเมือง (vernacular name) หรือ ชื่อท้องถิ่น (local name) ซึ่งเรียกชื่อแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่นอีก เช่น เอื้องสำเภางาม เป็นต้น.
การค้นพบ ความหมายของชื่อ
กล้วยไม้ดินขนาดใหญ่ ในอดีตรู้จักกันในชื่อพฤกษศาสตร์ Cymbidium insigne Rolfe ภายหลัง Dr. Phillip James Cribb จากสวนพฤกษศาสตร์คิว สหราชอาณาจักร ผู้เชี่ยวชาญศึกษากล้วยไม้สกุลนี้ มีความเห็นว่าสำเภางามมีความแตกต่างจาก Cymbidium insigne Rolfe ที่พบในเวียดนาม ท่านจึงตั้งเป็น Cymbidium insigne Rolfe subsp. seidenfadenii P. J. Cribb & Du Puy
แต่ในหนังสือพรรณพฤกษชาติประเทศไทยเล่มกล้วยไม้ 12(2) ปี ค.ศ. 2014 ท่านได้ตีพิมพ์และยกระดับทางอนุกรมวิธานไปสู่ชนิด คำระบุชนิด "seidenfadenii" ตั้งเป็นเกียรติแก่ ดร. กุนนาร์ ไซเดนฟาเดน (Dr. Gunnar Seidenfaden) อดีตเอกอัครราชทูตและนักพฤกษศาสตร์ชาวเดนมาร์ก ผู้ริเริ่มและบุกเบิกการศึกษากล้วยไม้ป่าของไทยอย่างต่อเนื่องยาวนาน
ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
ชื่อสามัญ (Common name) ของ สำเภางาม ภาษาอังกฤษ ว่า The Splendid Cymbidium.
ชื่อวิทยาศาสตร์
สำเภางาม ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Cymbidium seidenfadenii (P.J.Cribb & Du Puy) P.J.Cribb เป็นพันธุ์ไม้ไทยในสกุล Cymbidium โดยถูกจัดอยู่ในวงศ์ Orchidaceae ซึ่งเป็นวงศ์พืชในอันดับ Asparagales.
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Cymbidium insigne subsp. seidenfadenii P.J.Cribb & Du Puy
อนุกรมวิธานพืช (Plant Taxonomy)
- อาณาจักร (Kingdom) : Plantae
- ไฟลัม (Phylum) : Streptophyta
- ชั้น (Class) : Equisetopsida
- ชั้นย่อย (Subclass) : Magnoliidae
- อันดับ (Order) : Asparagales
- วงศ์ (Family) : Orchidaceae
- สกุล (Genus) : Cymbidium
- ชนิด (Species) : Cymbidium seidenfadenii
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
สำเภางาม มีลักษณะวิสัยเป็นกล้วยไม้ดิน มีหัวเทียมทรงรูปไข่ ใบเดี่ยว เรียงเป็นกระจุกซ้อนกัน แต่ละหัวเทียมมี 4-6 ใบ รูปแถบหรือรูปรีแกมรูปแถบ กว้าง 0.7-1.8 ซม. ยาวได้ถึง 1 ม. ปลายแหลม ไร้ก้าน
ช่อดอกแบบช่อกระจะ ตั้งขึ้นหรือโค้งเล็กน้อย ยาว 1-1.5 ม. แต่ละช่อมี 10-25 ดอก กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีขาว มีแถบหรือจุดประสีแดงอมชมพูที่โคนและกลางกลีบ กลีบปากสีขาวถึงสีแดงอมชมพู มีแถบหรือจุดประสีแดงอมชมพูถึงกระจายทั่วไป หรือแต้มสีเหลืองที่กลางกลีบ ปลายแหลม ม้วนลง มีสัน 2 สันที่โคนกลีบ ขอบเป็นคลื่น หูกลีบปาก 2 ข้างรูปทรงกลมมนและตั้งขึ้น ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกลมหรือรูปกระสวยแกมรูปขอบขนาน ยาว 4-5 ซม.
ออกดอกเดือนไหน
ดอกสำเภางาม ออกดอกเดือนตุลาคม - มีนาคม เป็นกล้วยไม้ที่มีดอกสวยงาม มีความผันแปรของสีดอกค่อนข้างสูง
นิเวศวิทยา ถิ่นอาศัย
สำเภางามเป็นพืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง จังหวัดเลย ขึ้นตามลานหินทราย และพื้นที่เปิดโล่งในป่าละเมาะเขาต่ำและป่าไม้สนเขา ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 1,000 - 1,600 เมตร